Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Το Κέντρο Πρόληψης και Αντιμετώπισης της εξάρτησης ΄΄ΣΤΑΘΜΟΣ΄΄ των Δήμων Καλλιθέας, Μοσχάτου και Ταύρου, σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ αποτελεί ένα κοινοτικό πρόγραμμα Πρωτογενούς Πρόληψης για την χρήση ουσιών και την προαγωγή της υγείας.

Λειτουργεί εδώ και τρία περίπου χρόνια αναπτύσσοντας δράσεις και στους τρεις Δήμους με στόχο την ενίσχυση των λειτουργικών σχέσεων και της διαδικασίας ανάπτυξης και αναπροσδιορισμού λειτουργικότερων ρόλων στην οικογένεια, το σχολείο και τα άλλα συστήματα της κοινότητας, σημαντικά για την κοινωνικοποίηση του ανθρώπου.

Το φαινόμενο της ουσιοεξάρτησης είναι πολυπαραγοντικό ως προς την αιτιολογία του και σύμπλοκο ως προς την αντιμετώπισή του. Αποτελεί ένα φαινόμενο στο οποίο ταυτόχρονα συναινούν ο βιολογικός, ψυχολογικός, πολιτισμικός και κοινωνικός παράγοντας.

Υπάρχουν θεωρίες που εστιάζουν στην αιτιολογία του φαινομένου της εξάρτησης καμία όμως δεν αποτελεί μια ολοκληρωμένη υπόθεση παρά εξετάζει ένα μέρος του όλου.

Αν θέλουμε να αναφερθούμε στους ατομικούς ψυχολογικούς παράγοντες βλέπουμε ότι δεν είναι αποσυνδεδεμένα από τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης κοινωνίας. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση, το αίσθημα μοναξιάς, η κακοποίηση (κάθε είδους σεξουαλική, συναισθηματική, σωματική) κυρίως σε περιόδους όπως η εφηβεία αυξάνουν την ευαλοτώτητα ως προς την εξάρτηση από ψυχότροπες ουσίες.

Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε σε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας όπως η δυσκολία σύναψης διαπροσωπικών σχέσεων που βοηθούν στην λειτουργικότητα του ατόμου, την δυσκολία ανεύρεσης προσφορών και κοινωνικά αποδεκτών λύσεων, την δυσκολία στην διαχείριση της επιθετικότητας, την αδυναμία λειτουργίας στο νοητικό – συγκινησιακό επίπεδο και πολλοί ακόμα που οδηγούν στην υιοθέτηση μαγικών λύσεων και κατ’ επέκταση την χρήση νόμιμων ουσιών όπως το αλκοόλ και παράνομων ουσιών σαν την κάλυψη ή την προσωρινή αναβολή επίλυσης όλων των παραπάνω.

Στο πλαίσιο της οικογένειας αναζητούνται πολλές φορές οι λόγοι της γενεσιουργίας της εξάρτησης.

Θα αναφερθώ απλά και μόνο στην αλλαγή της δομής της ελληνικής οικογένειας από την ευρύτερη αγροτική στην πυρηνική οικογένεια, όπου καλείται να αναλάβει εξ ολοκλήρου την ευθύνη της εκπαίδευσης του σύγχρονου ανθρώπου πολλές φορές χωρίς την πρωθύστερη εκπαίδευση στις ανάλογες δεξιότητες. Φυσικά όταν υπάρχει ήδη χρήση στο περιβάλλον της οικογένειας, ή διαγνωσμένη ψυχοπαθολογία, έλλειψη συνοχής στο επίπεδο επικοινωνίας ή της ισχύς των γονέων, που αυτά είναι παράγοντες οι οποίοι επίσης καλλιεργούν ένα μοντέλο εξάρτησης.

Για τους κοινωνικοπολιτισμικούς παράγοντες ίσως θα χρειαζόταν να γραφτεί ένα αποκλειστικό άρθρο που δεν άπτεται του στόχου της συγγραφής του παρόντος. Ζούμε σε μια μεταβαλλόμενη πραγματικότητα στην οποία η ταχύτητα, η ρευστότητα και συμπλοκότητα αποσταθεροποιούν τον άνθρωπο και τις ομάδες στις οποίες ανήκει.

Το σύστημα αξιών και αρχών, οι κώδικες συμπεριφοράς και οι τρόποι γενικότερα κοινωνικοποίησης σε μια παραδοσιακή κοινωνία γίνονται δυσδιάκριτες στο σήμερα.

Η αξιοποίηση του πλήθους των πληροφοριών γίνεται σχεδόν αδύνατη, ταυτόχρονα όμως καταστούν το άτομο αναποτελεσματικό στην αντιμετώπιση καινούργιων δημιουργούμενων αναγκών. Σε ένα τέτοιο κοινωνικό πλαίσιο η ανάπτυξη κάθε είδους συμπτωμάτων όπως αυτό της ουσιοεξάρτησης είναι εφικτή.

Συμπερασματικά για να μπορέσει το άτομο να διαχειριστεί αυτή την συμπλοκότητα θα πρέπει να αναπτύξει τόσο προσωπικές όσο και κοινωνικές δεξιότητες, μια λειτουργική πορεία ζωής και αποτελεσματική ένταξη σε κοινωνικές ομάδες.

Η πρωτογενή πρόληψη καλείται να απαντήσει σε αυτή την ανάγκη παρέχοντας όχι απλώς μια στεγνή πληροφόρηση για την ύπαρξη των ουσιών ή την αιτιολογία της εξάρτησης αλλά σε παρεμβάσεις και ενέργειες που αποσκοπούν στην φυσική, ψυχική, σωματική υγεία του ανθρώπου.

Το Κέντρο Πρόληψης ως ένας αξιόπιστος θεσμός πρόληψης : Η περίπτωση του Μοσχάτου

Το Κέντρο Πρόληψης και Αντιμετώπισης της εξάρτησης των Δήμων Καλλιθέας, Μοσχάτου και Ταύρου, σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ αποτελεί ένα κοινοτικό πρόγραμμα Πρωτογενούς Πρόληψης για την χρήση ουσιών και την προαγωγή της υγείας. Λειτουργεί εδώ και τρία περίπου χρόνια αναπτύσσοντας δράσεις και στους τρεις Δήμους με στόχο την ενίσχυση των λειτουργικών σχέσεων και της διαδικασίας ανάπτυξης και αναπροσδιορισμού λειτουργικότερων ρόλων στην οικογένεια , το σχολείο και άλλους θεσμούς της τοπικής κοινωνίας , σημαντικά για την κοινωνικοποίηση του ανθρώπου.

Το Κέντρο Πρόληψης ΄΄ΣΤΑΘΜΟΣ΄΄ αρχικά προσανατολίστηκε στην κατανόηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της κάθε πόλης στην οποία απευθύνεται θεωρώντας την και ως το προσφορότερο έδαφος για την ανάπτυξη της Πρόληψης. Παράλληλα εστίασε στην δημιουργία λειτουργικών δικτύων που να προωθούν από κοινού την ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως την αυτοεκτίμηση, την αυτονομία, την ανάληψη προσωπικής ευθύνης για την λήψη αποφάσεων έτσι ώστε το παιδί, ο έφηβος, ο γονιός, ο εκπαιδευτικός, να λειτουργούν αποτελεσματικά στις ομάδες στις οποίες ανήκουν.

Ένας από τους βασικούς στόχους του Κέντρου Πρόληψης είναι να αξιοποιεί το δυναμικό των δημιουργικών και ενεργητικών ανθρώπινων ομάδων.
Τέτοιες εθελοντικές ομάδες είναι διαφορετικές σε κάθε τοπική κοινωνία, μπορεί να είναι ο πολιτιστικός σύλλογος, η ομάδα φωτογραφίας, χορού κ.ά.
Σ’ αυτές τις ομάδες εμείς συναντούμε ανθρώπους που εάν ευαισθητοποιηθούν σε θέματα πρόληψης, μπορούν να επιδράσουν πολλαπλασιαστικά σε ατομικό, ομαδικό και κοινωνικό επίπεδο.

Στη πόλη του Μοσχάτου δόθηκε βαρύτητα στις ομάδες των γονέων και των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων και στους εκπροσώπους των φορέων της τοπικής κοινότητας, ως οι καταλληλότεροι και πολλαπλασιαστικοί αγωγοί πρόληψης.

Οι παρεμβάσεις σε επίπεδο πρωτοβάθμιας αλλά και δευτεροβάθμιας πρόληψης έγιναν μετά την διερεύνηση του κοινωνικοπολιτισμικού πλαισίου της κοινότητας, την γνωστοποίηση – ενημέρωση στον γενικό πληθυσμό και την κινητοποίηση – ευαισθητοποίηση σε συγκεκριμένες ομάδες ( γονείς, εκπαιδευτικοί, νέοι, στελέχη της τοπικής κοινότητας).

Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης έχουν πραγματοποιηθεί βραχύχρονα και μακρόχρονα προγράμματα πρόληψης όπως:

Βιωματικά σεμινάρια σε ομάδες γονέων καθώς και ομιλίες σε συλλόγους γονέων και κηδεμόνων. Σε συνεργασία με τους προϊσταμένους πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης έχουν πραγματοποιηθεί ομιλίες σε συλλόγους εκπαιδευτικών καθώς και εκπαιδευτικά προγράμματα πρόληψης.

Στα πλαίσια της δευτερογενούς πρόληψης και σε συνεργασία με φορείς όπως ο Ο.ΚΑ.ΝΑ και το ΚΕ.Θ.Ε.Α έχουν γίνει τριήμερες εκδηλώσεις σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Οργανισμό του Δήμου Μοσχάτου.

Στα πλαίσια της Παγκόσμιας Ημέρας κατά των Ναρκωτικών πραγματοποιήθηκαν :

ενημέρωση σε χρήστες αλλά και στο γενικό μαθητικό πληθυσμό, έρευνα που αφορά στην χρήση παράνομων ουσιών στο Δήμο Μοσχάτου, ποδηλατοδρομία, συναυλίες, ζωγραφική στο δρόμο κ.λ.π.

Η Επιστημονική Ομάδα του Κέντρου Πρόληψης είναι ανοικτή στις προτάσεις και στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας του Δήμου Μοσχάτου για συνεργασία με κάθε φορέα ή ομάδα που μπορεί να συνεισφέρει στο έργο της πρόληψης.